Het college van burgmeester en schepenen heeft op 21 oktober 2024 beslist om een omgevingsvergunning af te leveren voor de Sint-Godelieveabdij in de Boeveriestraat.
In 2023 werd al een eerste omgevingsvergunning afgeleverd voor het restaureren van de tuinmuren. Toen werd ook een kleine deuropening heropend in te tuinmuur, dicht bij ‘The tower of balance’ van afgelopen Triënnale, waardoor bezoekers konden binnenkijken in de boomgaard”Met de huidige aanvraag wordt een grote stap gezet om een duurzame toekomst voor de abdij te verzekeren, waar de diverse tuinen een belangrijk deel van uitmaken. Het slot wordt gerestaureerd met onder andere aanpak van het schrijnwerk (deels herstel, deels nieuw), vernieuwen van de daken, inbrengen van hedendaagse technieken en isolatiemaatregelen.
Opmaak Masterplan
Deze tweede aanvraag kadert in een breder masterplan die na een Open Oproep onder leiding van de Vlaams Bouwmeester door B-architecten, B-Juxta en Omgeving werd opgemaakt.
De opmaak van dit masterplan op zich was al een zeer intensief proces. Na het vertrek van de zusters werd de abdij via erfpacht overgedragen aan stad Brugge. De Brugge Foundation ontfermde zich over de abdij en kon door middel van een schenking en diverse activiteiten onder andere het herschilderen van de kapel bekostigen. Door de Brugge Foundation in te zetten, kon er voldoende tijd genomen worden om een toekomst voor de volledige Sint-Godelieveabdij grondig te onderzoeken.
De Brugge Foundation organiseerde in deze periode verschillende activiteiten zoals gegidste plaatsbezoeken. Toerisme Vlaanderen bood zich als partner aan om de toekomst van de abdij vorm te geven, en dit met respect voor de geest van de plek. Er werd een nieuwe erfpacht overeenkomst gesloten, ditmaal met Toerisme Vlaanderen. De abdij paste perfect als pilootproject in de visie ‘reizen naar morgen’ van Toerisme Vlaanderen, waarbij erfgoed op een hedendaagse manier gebruikt wordt.
In 2021 opende de abdij onder begeleiding van Toerisme Vlaanderen, na 4 eeuwen geslotenheid, een maand lang de deuren. Deze maand sloot af met een grandioos open-monumenten-weekend. 16.000 bezoekers kwamen in één maand de abdij bezichtigen. Tijdens deze bezoeken vroeg Toerisme Vlaanderen alle bezoekers welke bestemming de abdij moest krijgen. De respons was met 5.000 toekomstvoorstellen ongezien groot. Deze ideeën werden verwerkt en meegenomen in de wedstrijdvraag voor de Open Oproep en de opmaak van het masterplan.
Functies passend bij de geest van de plek
Bij het zoeken naar een nieuwe toekomst moet dus de nodige tijd genomen worden. De tussenkomst van de Brugge Foundation mag hier niet onderschat worden. Net door de nodige tijd te nemen kan er gezocht worden naar ‘de geest van de plek’. Bij een abdij denken we aan termen als stilteplek, meditatief, integer, ambacht… die passend zijn voor de geest van de plek. Door deze kenmerken goed te onderzoeken, uit te schrijven en mee te nemen bij verder onderzoek kunnen de juiste functies en ingrepen gemotiveerd worden, en worden niet passende functies net geweerd.
Uit dit onderzoek kwamen enkele belangrijke plaatsen op de site naar boven. Voor de bebouwing kan er onderscheid gemaakt worden tussen het slotklooster, de boerderij en diverse aanbouwen en paviljoenen.
Voor de tuinen betreft het de boomgaard, de moestuin en de belangrijke binnentuin. De tuinmuur is bijkomend een belangrijke grens die zo intact mogelijk dient te blijven.
Volgende passende functies zullen er komen:
- Abdijkeuken die als demonstratiekeuken gebruikt kan worden, in combinatie met de historische refter
- De genereuze ruimte: de kerk en pandgang waar optredens, repetities, tentoonstellingen,… mogelijk zijn
- Een abdijpunt: een winkel in de boerderij met streekproducten vanuit de abdij, moestuin, boomgaard of die het Brugse ommeland verkocht worden. Er is zelfs plaats voor een microbrouwerij.
- Kantoren in het slotklooster
- De boomgaard als vrij toegankelijke ruimte voor bezoekers tijdens de openingsuren
- De moestuin wordt terug geactiveerd tot een moes-, kruiden- en bloementuin, in samenwerking met het Brugs Foodlab
Duurzaam
Een belangrijke en essentiële schakel is de weloverwogen sloop van de wasruimte en keuken aan de zuidvleugel, die werd gebouwd in het interbellum. De sloop werd in overleg met agentschap Onroerend Erfgoed en Dienst Monumentenzorg en Erfgoedzaken van de stad meegenomen in het masterplan. Daardoor wordt de site ter hoogte van de boerderij opengetrokken, en ontstaat er voldoende ruimte voor de brandweer. De tuinmuur werd aan de zijde van site Boevrie doorbroken om aan te sluiten bij de brandweg van het woonproject.
Er wordt een nieuw U-vormig volume gebouwd aan de oostzijde, tussen de oostvleugel en de tuinmuur en palend aan de boerderij. Een rood stalen volume in hedendaagse architectuur, die dienst doet als ontmoetingsplaats en die een nieuwe tuin omarmt: de Hortus Connectens (de verbindende tuin). Deze tuin is de tegenhanger van de Hortus Conclusus (de binnentuin van het slot). Deze verbindende tuin zorgt voor een gecontroleerde toegang van de boomgaard tot de moestuin en de demonstratiekeuken en vormt een belangrijke schakel in de toekomst van de abdij.
Naast het reactiveren van de moestuin en heraanplant in de boomgaard wordt er ook ruimte voorzien voor hemelwater en wordt er een groot BEO-veld geboord in de twee grote tuinen. Op deze manier wordt de abdij ook op vlak van water- en klimaat-uitdagingen klaargestoomd voor de toekomst.
Aan het einde van de moestuin zorgen nieuwe volumes voor workshop- en opslagruimte, alsook een ruimte voor de community die de tuinen zal beheren. Aan de grenzen van de boomgaard komen fietsenstallingen in bestaande (deels te herbouwen) volumes. Ook deze volumes zijn passend in het stedelijk weefsel en op de abdij-site in het bijzonder.
Het slot blijft bereikbaar vanaf de Boeveriestraat en blijft functioneren als een meer afgesloten geheel met kantoren en de genereuze ruimte, waar controle over wie er net binnen komt nog belangrijker is. De abdij gaat een nieuw tijdperk in maar verliest de ziel van het gebouw niet.
